Welkom bij de nieuwsbrief van Zware Jongens, een podcast van Harry Lensink (Follow the Money), Jan Meeus (NRC) en Yelle Tieleman (AD) over het belangrijkste misdaadnieuws van het moment.

Elke week krijg je in deze nieuwsbrief een kijkje achter de schermen van onze podcast. Wat viel ons op in de misdaadwereld? En welke verhalen verdienen extra aandacht? Daarnaast neemt een van ons je mee in zijn werkweek. Deze keer verbaast Harry zich over de brutale wijze waarop criminelen misbruik maken van de tientallen miljoenen die bestemd zijn voor de zwaksten van de samenleving.

💜 Tweede exclusieve aflevering

Op 31 mei verhuizen we met Zware Jongens naar Podimo. Om jullie een warm welkom te heten achter de betaalmuur, maakten we twee exclusieve afleveringen. De eerste ging over verhalen uit onze carrière die ons het meest bij zijn gebleven.

In de tweede aflevering hebben we het over de ontwikkelingen binnen de misdaadjournalistiek en de impact daarvan op ons. Hoe gaan wij bijvoorbeeld om met angst en dreiging? Hoe was het om in de early 2000’s in de misdaadjournalistiek te werken?

We blikken ook terug op andere bijzondere momenten. Zoals de moord op Peter R. de Vries, waarna Jan in de NRC Vandaag podcast een emotioneel moment beleefde. Luister de aflevering nu, exclusief op Podimo.

🌊 Meer zorg om milieucriminaliteit

Tony Soprano noemde zichzelf waste management consultant, maar achter dat visitekaartje ging een crimineel netwerk schuil. Ook in de echte wereld blijkt afval aantrekkelijk voor criminelen. Deze week sloeg de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-IOD) alarm: afval is een crimineel verdienmodel geworden.

Wat is milieucriminaliteit precies?
Het woord zegt het al; de wetten van het milieu worden overtreden, vaak om op illegale wijze kosten te besparen. Denk aan het dumpen van chemisch afval, importeren van gevaarlijke stoffen zonder certificering of vervuilend materiaal illegaal verbranden.

In Nederland werkt de ILT-IOD aan de opsporing van deze misdaden. Zij deden onder andere onderzoek naar illegale import via Rotterdamse havens van F-gassen (gevaarlijke broeikasgassen).

Waarom is het aantrekkelijk voor criminelen?

• Het levert veel op: de pakkans is laag, terwijl de financiële winst hoog kan zijn,

• Het gaat vaak samen met normale bedrijfsactiviteiten, waardoor toezicht ingewikkeld is,

• De handhaving verschilt sterk per land,

• Er is weinig maatschappelijke weerstand: milieucriminaliteit wordt vaak niet als zware criminaliteit gezien.

Wie zitten er achter?
Het zijn niet per se stereotiepe criminelen, maar eerder ondernemers als afvalverwerkers of importeurs. Netjes aan de buitenkant, maar vergis je niet: de betrokken netwerken lijken vaak op klassieke criminele netwerken en overlappen zelfs met drugshandel. Zoals in Italië, waar maffiaorganisaties de afvalverwerking controleren en gevaarlijk afval willekeurig dumpen, met ernstige gevolgen voor de volksgezondheid.

🇲🇽 Chaos in het Sinaloa-kartel

Een opmerkelijk bericht uit Mexico: 17 familieleden van Ovidio Guzmán-Lopez, zoon van de beruchte drugsbaron Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, zijn legaal de Verenigde Staten binnengelaten. Ovidio Guzmán speelt een belangrijke rol binnen het Sinaloakartel, dat onder andere verantwoordelijk is voor de productie van fentanyl. Deze drug wordt in de VS enorm veel gebruikt.

Maar eerst, wat was er ook alweer aan de hand?

In de zomer van 2024 werd El Mayo, een partner van El Chapo, gearresteerd in de Verenigde Staten. Dit gebeurde nadat een andere zoon van El Chapo hem naar de Verenigde Staten had gelokt. Sindsdien is het Sinaloa-kartel in twee kampen gesplitst die elkaar naar het leven staan. In die onderwereldoorlog staat El Mayo aan de ene kant en de zoons van El Chapo aan de andere. Sinds afgelopen september zijn er al ruim duizend doden gevallen, onder wie de Nederlandse drugscrimineel Marco Ebben.

De gevolgen zijn dramatisch. De economie in de regionale hoofdstad Culiacán is volledig ingestort. Restaurants, winkels en andere bedrijven sluiten of draaien geen omzet meer. Insight Crime rapporteerde onlangs dat de economische schade ‘ongekend’ is. Het Sinaloa-kartel was jarenlang de drager van de lokale economie.

In dit conflict lijkt het er op dat Ovidio Guzmán een deal heeft gesloten met de VS. Zelf zit hij al sinds 2023 vast, maar in ruil voor informatie over het kartel krijgt zijn familie bescherming.

Het wheelen en dealen met de familie Guzmán past in de strategie van de VS om grip te krijgen op de productie van fentanyl. Of dat anti-drugsbeleid werkt, is de vraag. Die vraag staat ook centraal in het boek Narconomics van Tom Wainright, waarvan binnenkort de Nederlandse vertaling verschijnt. Dit boek laat zien hoe drugskartels opereren als multinationals. Wainright stelt dat het Amerikaanse beleid te veel op productie gericht is, terwijl juist de vraagkant van verslaving aangepakt moet worden.

Wil je meer horen over de groeiende dreiging van milieucriminaliteit of over de onderwereld strijd in Mexico? Beluister de aflevering hier. 🎧

🔎 Onder de loep

💥 Advocaat Shukrula spant kort geding aan

Advocaat Sultan Kat spant een kort geding aan tegen de Nederlandse Staat omdat zij haar cliënt Vito Shukrula niet mag spreken in de gevangenis, hij wordt verdacht van deelname aan het criminele netwerk van Ridouan Taghi. Volgens haar is dat in strijd met de wet, zeker nu de beperkingen zijn opgeheven. Kat staat Shukrula bij in civiele zaken en vindt het belangrijk dat er vertrouwelijk contact mogelijk is. Het Openbaar Ministerie bevestigt dat er een rechtszaak komt, maar wil verder niets zeggen.

🗞️ Een dag met… Harry

📅 Het lijkt een trend: criminelen die misbruik maken van de tientallen miljoenen die we in Nederland jaarlijks aan zorg uitgeven. Ik herinner me een bijeenkomst met topbestuurders van het OM van tien jaar terug, dat ging over ondermijning van de drugseconomie. Een aanwezige hoofdofficier van justitie zei: wacht maar af, over een paar jaar kijken we naar heel andere ontwikkelingen, dan jagen we op zorgfraudeurs. Hij kreeg gelijk, het is ook wat we zien bij Follow the Money.

De afgelopen weken publiceerden we meerdere artikelen over de manier waarop kwaadwillenden geld achterover drukken, miljoenen die bestemd zijn voor de zwakken en zieken van de maatschappij. Met valse papieren en ingewikkelde constructies lukt het criminelen om mee te snoepen uit de ruif, zoals bijvoorbeeld dit echtpaar uit Almere.

💡 Tips van… Harry

📖 Geachte confrère, liever geschrapt dan vermoord - Oscar Hammerstein

Iedereen wordt met naam en toenaam genoemd in deze persoonlijke reconstructie vol hubris en koketterie, die ex-advocaat Hammerstein maakte over zijn rol als raadsman van kroongetuige Nabil B. Als je tegen kromme tenen kunt en bovenmatig geïnteresseerd bent in de Marengo-soap.

📺 De Wankelende Rechtsstaat - Coen Verbraak

We hebben het er vaak over in de podcast: het verharde klimaat in onder- en bovenwereld. Het komt allemaal voorbij in deze serie, met interessante bespiegelingen van bedreigde officieren, advocaten, burgemeesters en journalisten.

❓ Heb je een vraag, opmerking of wil jij de volgende ‘luisteraar aan het woord zijn’? Wij ontvangen je mail graag op zwarejongens@podimo.com.

🎙️ Luister elke zaterdag naar Zware Jongens!

Groet,

Harry Lensink
Ook namens Yelle Tieleman en Jan Meeus